Bolígrafos e sacacorchos en Melide

Despois de tanto tempo sin tocarlle ao blog, vou a contar un conto que acaeceu en Melide e do que foi testemuña un arzuán moi achegado a min.
Hai ao pe de 40 anos, o bar Alongos estaba ubicado case fronte con fronte co estanco de Parrado. Tiña pola parte de dentro do mostrador unha porta que se comunicaba coa cociña - comedor. Manuel, un home de moito xenio, atendía a barra e Benilde, a súa dona, cociñaba e servía aos comensais.
Un día, Benilde quixo facerlle a conta a un cliente e non atopaba un bolígrafo, polo que chamou a Manuel. O diálogo foi algo así:
- Manuel!
- Que queres!! (todo alporizado e berrando)
- Tes por ahí un bolígrafo?
- Teño aquí colgado dos c...!! (a toda voz e sinalando claramente a ubicación do artefacto)
A conversa escoitouse en toda a cociña e tanto os clientes como Benilde fixeron como que non ouviran o exabrupto. Alguén lle prestou o bolígrafo, a conta fíxose e a outra cousa.
Pero, pasados uns intres, un cliente tivo a ocorrencia de pedir un Rioxa, cousa moi rara daquela (case todo o viño que se consumía alí, era a granel). Manuel buscou do sacacorchos e ao non atopalo chamou a Benilde, que estaba naquel intre amañando unha tortilla na tixola:
- Benilde, viches por ahí o sacacorchos?
E Benilde aproveitou a oportunidade e espetoulle:
- Mira si o tes xunto ao bolígrafo.

Un bo "xantador"

Hai tres sons da miña infancia, que se perderon para sempre, alomenos na vila, e nas parroquias están a piques de desaparecer: o cantar do carro, o canto dos labregos nas leiras e o berro derradeiro do porco na matanza. E desta imos a falar:

Aló polo S. Martiño, non había día que non alborease cos berros desesperados e inútiles dos porcos que ían a cumprir co seu servizo á sociedade. Para atender tan grande demanda de chourizos, roxóns, raxo (en Ferrol, "RAJO") etc. etc., movíanse rápidamente os matachíns, outra profesión que se bate en retirada. En Arzúa, repartíanse maioritariamente o traballo, Manuel de Souto e O Maragato, e ámbolosdous, como bos matachíns, ían "a mantido" a tódalas casas onde facían o seu traballo.

Certo día, O Maragato matou na carnicería de Chona. Ao remate, xantou e cando xa estaba tomando o café, Chona púxose a fritir uns bistecs para os seus fillos que estaban a piques de chegar, cando, dende a mesa, dixo o matachín con claridade: Chona, si son para min, non os pases mais.

Ata outra.

¡Aremos!

Cóntase de un crego que houbo nesta zona, que ó falar abría tanto as vogais, que cada vez que misaba e chamaba ós presentes desde o altar con aquélo de ¡Oremos!, todos entendían ¡Aremos!, e que cada vez que nomeaba ós "judíos", o que en realidade se escoitaba era "jodíos".

Pero o conto de hoxe non vai de cregos, senón de labregos e de arados. De ahí o título:

En unha das vintedúas parroquias do concello, estaba un matrimonio arando ó pe do camiño. Guiando no arado, ía o marido e chamando polas vacas, a súa dona. Certo é que para arar nunca se poñía o traxe da festa, pero neste caso, a muller que chamaba polas vacas, vestía dun xeito especialmente arrepiante.

Nestas estaban, cando atinou a pasar por alí un veciño que, ó ver a indumentaria da muller, achegouse ó seu marido e díxolle polo baixiño:

- ¿Quen é o espantallo que che está a chamar polas vacas?

O home pegou un bufido meneando na cabeza e o camiñante seguiu o seu camiño. A muller, que vira a escea, pero non ouvira nada, parou un intre ás vacas e preguntoulle ó seu marido:

- ¿Que dixo?

- Dixo ben, dixo ben. Tira pa diante!, foi a resposta do avergoñado home.

Ata outro conto

Dous barrendeiros

Aló polos anos 50 e 60 , en Arzúa o servicio de limpeza limitábase a un só barrendeiro, coñecido polo alcume de Velliña. Morto éste, o servizo pasou a mans de Florencio Montero (un personaxe singular como poucos) e Pepe de Souto, que tódalas mañáns saían cos seus carros a darlle un repaso ó povo.

Naqueles anos, os concellos andaban sempre escasos de cartos, e iso que os cargos eran "non remunerados", pero a lexislación vixente tiña ós concellos a velas vir. Por iso, había meses que esta xente non cobraba por non haber liquidez nas arcas municipais.

E así aconteceu que un bo día, estando ámbolosdous limpando na praza, chegouse xunto deles un municipal para dicirlles que acababa de chegar unha remesa de cartos ó concello e que pasasen a cobrar ó rematar a faena. Colleito o recado, Florencio, que sabía do pouco que duraban os cartos nesa empresa, díxolle ó seu compañeiro: "Pepe: se che parece ben, vamos cobrar agora mesmo, que os cartos de aquí a mediodía poden desaparecer, e en cambio, a merda non no la vai roubar ninguén".

Feliz entroido

Unha multa con algo de "exceso"

Hai nos baixos da casa do concello dous portelos a ambolosdous lados da porta principal, que dan acceso ó oco por donde se descolgan as pesas do reloxio. Aínda cando eu era un rapaz, adoitaban estar abertas. Os cativos íamos alí con esa mistura de curiosidade e medo que impoñían aquelas enormes espadas de Damocles. Pero o seu interior tamen era alivio para vexigas apuradas de xente de paso por ese lugar.

E aquí arranca o conto de hoxe. Un bo día, un veciño dunha parroquia deste concello (creo recordar que S. Martiño de Calvos), estaba regando no serrín que cubría o solo de un deses ocos co que lle sobraba no corpo, cando foi sorprendido in fraganti por un garda municipal. Éste, decidiu escarmentar ó infractor e espetoulle unha multa por "horinar en los bajos del ayuntamiento" e un importe dunhas 15 pesetas que daquela era algo así como 30 euros de agora.

O pobre do veciño, subiu ás oficinas do xulgado, que se atopaban arriba, do lado que da á calle do Norte buscando a Victoriano, a quen coñecía, coa esperanza de que lle aforrase as 15 pesetas. E chegado xunto del, díxolle si habería maneira de quitarlle a multa ou, se non toda, alomenos "quitarlle algo". Victoriano mirou o papeliño da multa e coa súa sorna habitual, contestoulle: "Como non lle quite a H a horinar..."

De agonías, sacramentos e xuramentos

En Arzúa, na rúa de Pastoriza, atópase a casa que está por ser a mais antiga da vila. Nela, están hoxe as oficinas do Centro de Acollida do proxecto Leader, pero ata entón, foi desde sempre a casa dos de Benito, sendo Maruxa a súa derradeira moradora.

Maruxa estaba casada con Jaime García, ó que todos coñecíamos como Chaquetas, un dos homes mais ocorrentes da vila e que, por sí mesmo, encheríanos o blog coas súas anécdotas.

Pero neste caso, Jaime vai a ser protagonista indirecto, xa que o que imos a contar pasou na súa casa por mor de estar él ó borde da morte. que, dito sea de paso, desta vez non o levou consigo.

Vamos cos feitos:

Tan grave estaba Jaime, que a familia decidiu chamar ó crego para poñerlle a extrema unción. E mentres D. José Simón Caamaño estaba a cumprir co sacramento, abaixo, apoiado na porta, de costas ás escaleiras do cuarto, e mirando para a rúa, estaba Ignacio López (Ignacio de Abaixo para todos), amigo do enfermo. De súpeto, aparece a toda mecha pola rúa, Luis Quintás, coñecido como Luis do Grilo, tamén amigo do enfermo, e que acababa de enterarse da mala nova. Ignacio, preso da emoción, ó ver a Luis, vota as mans á cabeza e dille: "¡Ay Grilo, mec... en D..., que morreu Chaquetas". Pero non se percatou de que mentres él falaba, baixaba D. José Simón polas escaleiras, xa cumprida a súa misión. E ó oir as verbas de Ignacio, o crego contestoulle por detrás: " Aún no murió, Ignacio, pero... menudas oraciones reza usted por su alma".

Feliz 2008 e ata outra

CODA

Na linguaxe musical, unha CODA é un remate lucido co que remata unha peza. E como toda boa obra musical, este conto tamén ten unha CODA engadida polo protagonista indirecto desta historia: Jaime "Chaquetas":

Como dixemos antes, Chaquetas non morreu daquela, e pasado algún tempo saiu do leito e botouse fora. ¿Sabedes cal foi o seu primeiro comentario? - ¡Qué dirá o Chono de min, vir o cura a confesarme e non morrer...!

Un día de feira

Ó longo dos séculos e hasta hai pouco tempo, o motor económico e social de Arzúa foron as feiras quincenais. Había días en que a garda civil tiña que impedir que comenzasen as transacións ás 5 ou 6 da mañanciña. Ó longo da mañá, os autobuses viñan cargados de xente, mesmo arriba, onde tiñan bancos ó respecto ós que se accedía por unha escaleira, e ás entradas do povo había auténticas moreas de bicicletas agardando a volta dos seus donos.
Despois de xantar, e mentres a feira seguía na carballeira, na fiestra do cine (onde está hoxe a cafetería Venus) soaba o tocadiscos avisando de que logo iba a comenzar a función. A mocedade enchía a rúa e o paseo duraba ata ben entrada a noite.
Co paso dos anos, as feiras foron esmorecendo pouco a pouco, ata quedar no que hoxe representan: mercado pola mañá, pulpo ó xantar e andando cada ovella para o seu cortello.

A nosa historia de hoxe, sitúase nunha feira invernal, desas que xa perderan o paseo, pero aínda conservaban parte do serán para sí:
Na confitería da esquina, a iso das 10 da noite estaba tomando "a penúltima" Lolo de Leandro, sentado a carón do escaparate que da para a rúa dos taxis. O señor Ramón quería pechar, pero non quería botar de mala maneira a Lolo e así íalle dicindo de cando en vez: "Veña Lolo, que teño que pechar". Pero o aludido, en vez de marchar, entre algún canturreo polo baixiño, pedíalle outro clarete.
O señor Ramón, coa sabiduría que dan os anos, ía facendo uso da súa pacencia, pero claro, tamén a ía gastando. E nestas estaban, cando pola porta que da á praza entra Pepe do Cabo de Brandeso, que se facía chamar Folledo. Entrou como o seu admirado boxeador no ring, erguendo nos brazos, como dicindo: "aquí chego eu".
Isto foi a gota que rebasou o vaso: o señor Ramón saiu de detrás do mostrador, agarrou a Folledo de maneira "pouco cortés" e chimpouno na acera da rúa de Lugo. Pechou a porta e de seguido virouse para facer o propio con Lolo. Pero este xa estaba na porta que daba á outra rúa e díxolle desde alí: "Tranquilo, señor Ramón, por aquí non entra que xa pechei eu".

Nin que dicir ten que non durou moito dentro do establecemento.