Un día de feira

Ó longo dos séculos e hasta hai pouco tempo, o motor económico e social de Arzúa foron as feiras quincenais. Había días en que a garda civil tiña que impedir que comenzasen as transacións ás 5 ou 6 da mañanciña. Ó longo da mañá, os autobuses viñan cargados de xente, mesmo arriba, onde tiñan bancos ó respecto ós que se accedía por unha escaleira, e ás entradas do povo había auténticas moreas de bicicletas agardando a volta dos seus donos.
Despois de xantar, e mentres a feira seguía na carballeira, na fiestra do cine (onde está hoxe a cafetería Venus) soaba o tocadiscos avisando de que logo iba a comenzar a función. A mocedade enchía a rúa e o paseo duraba ata ben entrada a noite.
Co paso dos anos, as feiras foron esmorecendo pouco a pouco, ata quedar no que hoxe representan: mercado pola mañá, pulpo ó xantar e andando cada ovella para o seu cortello.

A nosa historia de hoxe, sitúase nunha feira invernal, desas que xa perderan o paseo, pero aínda conservaban parte do serán para sí:
Na confitería da esquina, a iso das 10 da noite estaba tomando "a penúltima" Lolo de Leandro, sentado a carón do escaparate que da para a rúa dos taxis. O señor Ramón quería pechar, pero non quería botar de mala maneira a Lolo e así íalle dicindo de cando en vez: "Veña Lolo, que teño que pechar". Pero o aludido, en vez de marchar, entre algún canturreo polo baixiño, pedíalle outro clarete.
O señor Ramón, coa sabiduría que dan os anos, ía facendo uso da súa pacencia, pero claro, tamén a ía gastando. E nestas estaban, cando pola porta que da á praza entra Pepe do Cabo de Brandeso, que se facía chamar Folledo. Entrou como o seu admirado boxeador no ring, erguendo nos brazos, como dicindo: "aquí chego eu".
Isto foi a gota que rebasou o vaso: o señor Ramón saiu de detrás do mostrador, agarrou a Folledo de maneira "pouco cortés" e chimpouno na acera da rúa de Lugo. Pechou a porta e de seguido virouse para facer o propio con Lolo. Pero este xa estaba na porta que daba á outra rúa e díxolle desde alí: "Tranquilo, señor Ramón, por aquí non entra que xa pechei eu".

Nin que dicir ten que non durou moito dentro do establecemento.

O primeiro

Levaba moito tempo matinando qué conto sería o merecedor de iniciar esta andaina. Non o tiña nada claro, pero onte un compañeiro e amigo deume unha pista: Falando destes contos, díxome que, para él, o mellor era, sin discusión, a breve conversa que tiveron hai un feixe de anos, o señor Anxel "do Direitiño" e Juan "Tirabeque". Vaia por diante que non pretendemos ofender a ninguén, todo o contrario, as mostras de inxenio louvan aos seus autores. E no caso dos alcumes, típico de Arzúa e outros povos similares, constan aquí para que todos vos saibades de quen estamos a falar. Así que, diante de todo, o noso respecto e a nosa homenaxe ós aquí aludidos.

E vamos dunha vez coa conversa: Estaba Anxel, que traballaba para o Concello, cun sacho nun dos xardíns que hai anos estaban espallados pola praza de Arzúa (por certo, nin de España, nin de Galiza, sempre foi a praza de Arzúa). Pasou por alí Juan e despois do saúdo, preguntou:
- ¿Qué fas, Anxel?
Anxel, que era muy socarrón, respondeulle rápido e medio rindo:
- Planto tirabeques.
Pero Juan encaixou o golpe e contraatacou de maneira maxistral:
- Pois acordate de poñerlles un pau, para que nazan ben direitiños.

E por hoxe, deixámolo aquí. Voume lembrando aqueles xardíns e aqueles bancos que tantas veces foron cambiados de sitio e de material (pedra, madeira, ferro...), sempre baixo a atenta mirada do edificio que presidía toda a praza: o palco da música, que un día foi víctima dunha corporación "moderna" que o derrubou para poñer no seu sitio unha fonte luminosa, para imitar á que se viña de estrear nos Catro Camiños de A Coruña. Vivir para ver...